Historia pocztówki
Historia pocztówki, a raczej sam pomysł otwartej korespondencji i wprowadzenia do obiegu tzw. „listka pocztowego” został zaproponowany już w roku 1865 na Niemieckiej Konferencji Poczty w Karlsruche. Ten pomysł został jednak potraktowany jako zamach na tradycyjną tajemnicę poczty i odrzucony. Dopiero 1868 roku Poczta Cesarstwa Austro-Węgierskiego zdecydowała się na wprowadzenie do użytku odkrytej karty korespondencyjnej. W związku z tym pierwsze karty korespondencyjne pojawiły się również w tym czasie na terenach Galicji, w granicach której znajdowały się ówczesne Niepołomice. Pierwsze karty wykonane były z żółtawego papieru. Z jednej strony, przeznaczonej na adres posiadały: cesarskie godło, nadrukowany znaczek pocztowy o nominale 2 krajcarów oraz napis CORESPONDENZ-KARTE . Karty w zależności od obszaru rozpowszechnienia uzupełnione były odpowiednimi napisami w języku węgierskim - „Leveleosi”, włoskim -„Carta da Corrispondeza” oraz w języku polskim (tak jak w przypadku Niepołomic i Galicji) – „Karta Korespondencyjna”. Najstarsza znana tego typu karta zaadresowana do Niepołomic posiada stempel pocztowy z 11/10/1880 roku i została wysłana z Bochni. Pocztówka pochodzi ze zbiorów autora, a treść korespondencji brzmi:
„Szanowny Pan Dobrodziej
Ck. Sekwestator Bürgel
w Niepołomicach
*
Szanowny Panie!
Jutro tj. 12 b.m. przybędę do Niepołomic względem przeprowadzenia egzekucyi wsprawie „młyna parowego" w Bochni przeciw Szczepanowi Koniecznemu i spół. pto 50 guldenów odnośnie do rezolycyi z dnia 24/5 [1]880 l. 2214. – więc upraszam aby Szanowny Pan pozostał w domu. – Bochnia 11/10 [1]880.
Moje Uszanowanie
Jakub Weisberger”
Na uwagę zasługuje fakt sprawności działania poczty w tamtym okresie oraz zaufanie społeczne do jej niezawodności. Została ona wysłana dzień przed wizytą urzędową 11/10/1880 i już tego samego dnia znalazła się w Niepołomicach, o czym świadczą stemple pocztowe.
Większość filokartystów jako początek ilustrowanej karty pocztowej podaje 19.05.1871 roku, kiedy to Serb Petar Manojlović wydał prawdopodobnie pierwszą taką kartę. Przedstawia ona baśniowego smoka w locie, parskającego błyskawicami i ziejącego ogniem. Smok trzyma w szponach zwój papieru, na którym umieszczono adres. Pod smokiem znajduje się wizerunek 2 miast, prawdopodobnie Istambułu i Moskwy (inna wersja mówi, że to pejzaż krajów południowosłowiańskich). Autor wysłał pocztówkę do swojego kuzyna, adwokata Demetera Manojlovica w Sambor, który odmówił jej przyjęcia, a ta wróciła do Petara co potwierdzają znaczki i stemple pocztowe.
Dla porządku należy wspomnieć, że sama nazwa Pocztówka obowiązuje dopiero od 1900 roku, kiedy to w Warszawie odbyła się I Wystawa Kart Pocztowych. Ogłoszono wówczas konkurs na nową nazwę "karty korespondencyjnej". Członkowie jury (z redakcji Słownika Języka Polskiego) spośród prawie 300 propozycji wybrali pięć nazw: liścik, listówka, otwartka, pisanka oraz pocztówka. Autorem zwycięzkiej nazwy "pocztówka" okazał się... Henryk Sienkiewicz.
Gruss aus Niepołomice
O to, kto jako pierwszy wydał Pocztówkę przedstawiającą topografię Niepołomic według mojej wiedzy rywalizują 2 wydawcy. S. Better oraz Karl Schweindenroch. Jerzy Zieliński w swojej książce „Anno Domini… Dawna pocztówka Krościeńska” pisał, że S. Better z Schwarzwasser (obecnie miasto Strumień w województwie Śląskim) był objazdowym fotografem, który na zamówienie wykonywał zdjęcia osób i budowli w miejscowościach, w których profesjonalna fotografia nie była dostępna. Jego zdjęcia ozdabiały także wczesne pocztówki z miast całej Galicji, których często wydawcą bym sam Better. Również najstarsza dziś znana pocztówka z Niepołomic została wydana w jego zakładzie fotograficznym w Schwarzwasser. Przedstawia Koszary, Zamek i Kościół, a stempel pocztowy informuje, że została wysłana w grudniu 1898 roku z życzeniami noworocznymi do Graz w dzisiejszej Austrii, a wtedy miejscowości znajdującej się w granicach Monarchii Austro-Węgierskiej tak samo jak Niepołomice. Zakładam
,
że właśnie ta karta znajdowała się w obiegu pocztowym w miesiącach wcześniejszych 1898 roku, albo nawet w 1897, bo właśnie od tego roku miał funkcjonować zakład fotograficzny Bettera.
Karl Schwidernoch. Wiedeńska firma Karla Schwidernocha była niewątpliwe największą firmą w Europie na przełomie XIX i XX wieku, która wydawała litograficzne pocztówki topograficzne z terenu Austro-Węgier. Tylko w latach 1891-1899 wydała 5300 różnych egzemplarzy. Nie wiadomo czy firma prowadziła ewidencję wydanych pocztówek, ale pewne jest, że na zdecydowanej większości nadrukowano numery seryjne (dla kart korespondencyjnych z Niepołomic przedstawiających Zamek, 2 widoki koszar oraz Rynek z Kościołem jest to nr. 4468). Na jednym z egzemplarzy jaki posiadam ze stemplem z października 1899 roku widnieje sygnatura Karl Schwidernoch, Wien II Pillersdofgasse 4, która mówi, że została ona wydana w latach 1987-1899 (ponieważ pod tym adresem w tych latach funkcjonował zakład Schwidernocha). Nie wiem czy litografia z Niepołomic była wydawana we wcześniejszych zakładach przedsiębiorcy, ale jeśli tak, mogłoby to oznaczać, że gdzieś w świecie może znajdować się egzemplarz nawet z 1891 roku (niektóre portale kolekcjonerskie austriackie i czeskie podają, że od tego roku funkcjonowała firma Karla Schwidernocha) co z kolei oznaczałoby, że zostałaby najstarszą znaną pocztówka z Galicji jeśli dobrze się orientuję. Osobiście jestem sceptyczny w tym temacie bo najstarsze litografie z zakładu Schwidernocha do jakich udało mi się dotrzeć pochodzą z 1894 roku i przedstawiają Rathaus Reichenberg (ratusz w Libercu w Czechach), ale kto wie…
Pocztówka z Niepołomic
Największy wkład w rozwój niepołomickiej pocztówki wnieśli dwaj wydawcy z tak zwanego złotego okresu pocztówki na początku XX wieku. Aleksander Królikowski oraz Emanuel Wasserberger bo o nich mowa wydawali pocztówki przedstawiające popularne miejsca w Niepołomicach jak: Zamek, Rynek z Kościołem, Koszary czy Magistrat, ale również, a dla mnie przede wszystkim dokumentowali miejsca mniej atrakcyjne, jak Port Artura, Urząd Podatkowy, pierwsza Niepołomicka Apteka czy zabudowania przy ulicy Kościuszki. Zarówno Aleksander Królikowski jak i Emanuel Wasserberger nie byli postaciami anonimowymi w Niepołomicach. Królikowski prowadził świetnie zaopatrzony sklep kolonialny w budynku przy niepołomickim Rynku, był współzałożycielem niepołomickiego „Sokoła” oraz jednym z inicjatorów usypania Kopca Grunwaldzkiego. Wasserberger natomiast był przedstawicielem niepołomickiej społeczności żydowskiej oraz radnym gminy.
Pocztówka z Niepołomic - odkrywanie historii za pomocą starych pocztówek. Dużo pocztówek głównie z Niepołomic, ale także z innych regionów Polski.
Śledź
Menu
Adres
ul. Ogrodowa 12e/6
32-005 Niepołomice